Czas pracy osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nie powinien przekraczać 8 godzin w ciągu doby i 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Istnieją oczywiście możliwości wprowadzenia systemów czasu pracy pozwalających na przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy. Jest to możliwe między innymi poprzez wprowadzenie równoważnego czasu pracy. System równoważnego czasu pracy pozwala na zwiększenie elastyczności w zakresie przygotowywania harmonogramów, zgodnie z którymi wykonują swoją pracę zatrudnione w przedsiębiorstwie osoby. Zastosowanie odpowiedniego systemu i rozkładu czasu pracy nie jest jednak gwarantem uniknięcia sytuacji, w których pracownikom zostanie zlecona praca ponad obowiązujący ich wymiar.

NADGODZINY

Zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu pracy nadgodzinami nazywamy wykonywanie pracy ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy a także wykonywanie pracy ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Kodeks pracy dopuszcza wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych w sytuacji zaistnienia:

konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
szczególnych potrzeb pracodawcy.

Przepisy prawa pracy obligują pracodawcę do zrekompensowania pracy nadliczbowej pracownikowi w postaci udzielenia czasu wolnego. W zależności od tego, która strona stosunku pracy jest inicjatorem takiej rekompensaty czas wolny udzielony zostanie w wymiarze:

takim samym jak liczba godzin nadliczbowych (1:1) gdy inicjatorem udzielenia czasu wolnego będzie pracownik,
o połowę wyższym niż liczba godzin nadliczbowych (1,5:1) gdy inicjatorem udzielenia czasu wolnego jest pracodawca.

W przypadku gdy nadgodziny nie mogą zostać rozliczone w postaci udzielenia czasu wolnego pracownikowi należy wypłacić wynagrodzenie za pracę nadliczbową.

WYNAGRODZENIE NADLICZBOWE

Art. 151¹. § 1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:

1) 100 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

a) w nocy,

b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

2) 50 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1

Normalne wynagrodzenie to takie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie. Składa się ono z:

wynagrodzenia zasadniczego (stawka osobistego zaszeregowania);
innych stałych składników wynagrodzenia; wśród nich mogą znaleźć się takie jak: dodatek stażowy, funkcyjny, premia stała, inne stałe dodatki.

W celu obliczenia normalnego wynagrodzenia za nadgodziny należy sumę składników wynagrodzenia podzielić przez wymiar czasu pracy obowiązujący w danym miesiącu a następnie wynik przemnożyć przez liczbę przepracowanych godzin nadliczbowych.

PRZYKŁAD

Pracownik, zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 4000 PLN a także dodatek funkcyjny w kwocie 1000 PLN. W zakładzie obowiązuje jednomiesięczny okres rozliczeniowy. W miesiącu wrześniu 2021r. pracownikowi została zlecona praca nadliczbowa:

w sobotę 11 września (8 godzin)
w piątek 24 września (2 godzin m. 16:00 a 18:00)

Wyliczenie normalnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe:

4000 PLN (wynagrodzenie zasadnicze) + 1000 PLN (dodatek funkcyjny) = 5000 PLN
5000 PLN : 176 (norma miesięczna czasu pracy we wrześniu 2021r.) = 28,41 PLN
Normalne wynagrodzenie za pracę nadliczbową wynosi 284,10 PLN (28,41 PLN x 10h)

Dodatek za prace nadliczbową

Przepisy Kodeksu Pracy określają, w oparciu o jakie składniki wynagrodzenia ustalany jest dodatek do wynagrodzenia za pracę nadliczbową:

art. 151¹§ 3. Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku, o którym mowa w § 1, obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 % wynagrodzenia

Zgodnie z powyższym – obliczenie dodatku do wynagrodzenia za pracę nadliczbową dla naszego przykładu wygląda następująco:

PRZYKŁAD

4000 PLN (wynagrodzenie zasadnicze) : 176h = 22,73 PLN
22,73 PLN x 8 (przekroczenie normy tygodniowej, praca w dniu wolnym od pracy) x 100% = 181,84 PLN
22,73 PLN x 2 (przekroczenie normy dobowej, praca ponad dobowy wymiar czasu pracy w dniu pracującym) x 50% = 22,73 PLN
181,84 PLN + 22,73 PLN = 204,57 PLN (łączny dodatek za pracę nadliczbową)

Masz pytania z zakresu prawa pracy? Potrzebujesz pomocy w ustaleniu wynagrodzenia nadliczbowego? Dla nas kwestie ustalenia prawidłowej kwoty wynagrodzenia to chleb powszedni. Działamy na terenie województwa śląskiego, m.in w: