UMOWA CYWILNOPRAWNA – OBOWIĄZKI ZLECAJĄCEGO
Nawiązanie współpracy z osobą wykonującą czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej pociąga za sobą szereg konsekwencji po stronie zlecającego/zamawiającego. W naszym systemie prawnym najczęściej pojawiające się umowy cywilnoprawne to umowa zlecenie oraz umowa o dzieło. Opisujemy najważniejsze obowiązki zlecającego/zamawiającego.
OŚWIADCZENIE DLA CELÓW PODATKOWYCH
W przypadku umowy zlecenia lub umowy o dzieło nie prowadzi się akt osobowych jak ma to miejsce w przypadku umowy o pracę. Kwestionariusz osobowy zastąpiony jest w tym przypadku oświadczeniem dla celów podatkowych. Dokument ten pozwala prawidłowo rozliczyć przychód z umowy zlecenie lub umowy o dzieło oraz dokonać weryfikacji czy osoba wykonująca umowę zlecenie powinna zostać zgłoszona do ubezpieczenia społecznego (przypominamy: umowa o dzieło zawarta z osobą, która nie jest pracownikiem zamawiającego nie podlega ubezpieczeniom społecznym).
W celu zawarcia umowy zlecenie konieczne jest jednak pobranie danych osobowych wykonawcy umowy. Aby sporządzić samą umowę, zlecający/zamawiający powinien pobrać co najmniej:
- imię i nazwisko,
- datę i miejsce urodzenia,
- adres zamieszkania,
Z pozostałych danych osobowych, jakie powinno zawierać oświadczenie na cele podatkowe i składkowe, można wymienić:
- PESEL lub inny identyfikator niezbędny do rozliczeń składkowych i podatkowych,
- obywatelstwo,
- adres zameldowania,
- numer rachunku bankowego.
SKIEROWANIE NA BADANIA LEKARSKIE WSTĘPNE / SZKOLENIE BHP
Kodeks pracy precyzuje, że pracodawca powinien zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (artykuł 304). Zapis ten wskazuje, że bezpieczne warunki powinny być zapewnione nie tylko pracownikom, ale również zleceniobiorcom. Z przepisu tego nie wynika jednak obowiązek kierowania zleceniobiorcy na badania wstępne lub szkolenie BHP. Zleceniobiorca wykonujący umowę zlecenie może być narażony na występowanie czynników niebezpiecznych, dlatego przepis ten należy rozumieć jako zalecenia a nie obligatoryjny obowiązek.
Państwowa Inspekcja Pracy zaznacza, że to rodzaj wykonywanego zlecenia powinien określać czy zleceniobiorca powinien zostać skierowany na badania oraz szkolenie BHP. Jeśli wykonywane czynności niosą wysoki stopień zagrożenia, to wskazane jest, aby taka osoba była dopuszczona do wykonywania umówionych czynności tylko po wykonaniu przez nią badań oraz po odpowiednim przeszkoleniu z zakresu BHP.
FORMA UMOWY CYWILNOPRAWNEJ
W ramach umowy o dzieło jej wykonawca odpowiada za rezultat swojej pracy, natomiast w przypadku umowy zlecenia zleceniobiorca zobowiązuje się jedynie do należytego wykonania czynności zawartej w umowie, nie biorąc odpowiedzialności za jej ostateczny efekt. Prawidłowe ustalenie formy umowy cywilnoprawnej ma ogromne znaczenie w kwestii konieczności zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych. Należy mieć na uwadze, że w odróżnieniu od umowy zlecenie – umowa o dzieło nie stanowi samodzielnego tytułu ubezpieczeń społecznych. Ważne jednak by nie tylko z nazwy umowy lecz z jej treści oraz rzeczywistych czynności wynikał charakter zawartej współpracy.
Od 2021r. umowy o dzieło podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu do ZUS. Jest to wynikiem częstych przypadków prób obejścia przepisów, które są następstwem zawarcia umowy o dzieło, dla której ustalono czynności, które swoim charakterem przypominają inną formę zatrudnienia.
O szczegółach różnic pomiędzy tymi dwoma umowa pisaliśmy na naszym blogu.
Przepisy nie wymagają szczególnej formy zawierania umowy zlecenie lub umowy o dzieło. Umowa taka może zostać zawarta także ustnie. Wyjątkiem jest sytuacja, w której zlecenie łączy się z pełnomocnictwem, dla którego wymagana jest taka forma. Wtedy też umowa zlecenia musi być zawarta w takiej formie (art. 734 § 2 zd. 2 k.c.). Dla celów dowodowych zalecamy jednak by warunki umowy zlecenie lub umowy o dzieło zostały określone na piśmie. Jest to najbezpieczniejsza dla obu stron forma umowy pomiędzy wykonującym a zlecającym/zamawiającym.
ZGŁOSZENIE ZLECENIOBIORCY ORAZ WYKONAWCY DZIEŁA DO ZUS
Umowa zlecenie stanowi tytuł do obowiązkowego objęcia ubezpieczeniem społecznym (emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne) o ile nie zachodzą przesłanki, które pozwalają na zwolnienie z tego obowiązku:
- zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS w przypadku podpisania umowy z uczniem lub studentem do 26 rż.
- umowa zlecenie zawarta z osobą, która u innego pracodawcy jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i osiąga wynagrodzenie co najmniej równe minimalnemu (3490 PLN w okresie od stycznia do czerwca 2023r. oraz 3600 PLN w okresie od lipca do grudnia 2023r.) podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenie
- w przypadku gdy zleceniobiorca wykonuje kilka umów zlecenie a łączna kwota wynagrodzenia z ich tytułu jest wyższa niż minimalne wynagrodzenie – podlega obowiązkowym składkom społecznym tylko z umów, które były zawarte jako pierwsze aż do wartości przekraczającej kwotę minimalnego wynagrodzenia. Pozostałe umowy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne ale tylko wtedy, gdy z tytułu umowy zlecenia zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom emerytalnym oraz rentowym obowiązkowo.
Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych powinno zostać dokonane najpóźniej w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia umowy.
Od początku 2021r. istnieje obowiązek informowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zawarciu umowy o dzieło. Termin na zgłoszenie umowy to 7 dni od zawarcia umowy a samo zgłoszenie dokonuje się na podstawie formularza RUD (zgłoszenie umowy o dzieło) elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych lub poprzez złożenie dokumentu w dowolnej jednostce ZUS.
ZAWARCIE UMOWY O ZARZĄDZANIE/PROWADZENIE PPK
Pracownicze Plany Kapitałowe (w skrócie PPK) są programem wspomagającym oszczędzanie, skierowanym obligatoryjnie do osób, które ukończyły 18rż oraz nie ukończyły 55 rż. Program był stopniowo wdrażany od 2019r. a od poprzedniego roku obejmuje wszystkie przedsiębiorstwa zatrudniające osoby, które automatycznie (o ile nie złożyły deklaracji rezygnacji) powinny zostać zgłoszone do programu ze względu na spełnienie wymogów, do których należą wiek uczestnika oraz rodzaj zawartej umowy (w szczególności obowiązkowe podleganie ubezpieczeniom społecznym).
Wdrożenie programu w firmie składa się z dwóch etapów:
- podpisania umowy o zarządzanie PPK z wybraną instytucją finansową
- podpisania umów o prowadzenie PPK w imieniu osób, które są zgłaszane do programu
Na naszym blogu opisaliśmy jedną z przyczyn umożliwiających rezygnację z wdrożenia programu PPK w firmie, jakim jest status mikroprzedsiębiorcy posiadany przez pracodawcę/zleceniodawcę.
Jeśli pracodawca/zleceniodawca nie został Ustawowo zwolniony z obowiązku wdrożenia PPK w swojej firmie – powinien obligatoryjnie podpisać umowę o zarządzanie PPK z instytucją finansową oraz ustalić, w imieniu których pracowników/zleceniobiorców podpisać umowy o prowadzenie PPK.
Przypominamy, że uczestnictwo w programie PPK przez pracowników/zleceniobiorców, którzy spełniają warunki automatycznego objęcia programem jest dobrowolne (dotyczy osób od 18rż do 55rż). Automatyczne objęcie programem PPK oznacza, że rezygnacja z uczestnictwa w oszczędzaniu możliwa jest tylko wtedy, gdy pracownik/zleceniobiorca złoży swojemu pracodawcy/zleceniodawcy pisemne potwierdzenie rezygnacji z programu. Wzór formularza mogą Państwo pobrać z naszych zasobów.
Szczegółowe informacje o programie PPK znajdą Państwo na oficjalnej stronie programu: https://www.mojeppk.pl/
PROWADZENIE EWIDENCJI CZASU UMOWY ZLECENIE
Od 2017r. obowiązuje ustawa o minimalnym wynagrodzeniu oraz minimalnej stawce godzinowej osób wykonujących umowę zlecenie. W odróżnieniu od pracodawców – zleceniodawca nie prowadzi ewidencji czasu pracy. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu obliguje jednak zleceniodawcę do potwierdzenia, że kwota umowy zlecenie została wypłacona w wartości co najmniej równej wynagrodzeniu minimalnemu:
- w okresie od stycznia do czerwca 2023r. wynagrodzenie minimalne wynosi 22,80 PLN/1h
- w okresie od lipca do grudnia 2023r. wynagrodzenie minimalne wynosi 23,50 PLN/1h
Co ważne – wypłata wynagrodzenia w wysokości minimalnej stawki godzinowej powinna być dokonywana co najmniej raz w miesiącu. Przepis ten dotyczy umów zawartych na okres dłuższy niż 1 miesiąc a z prawa do takiej formy wypłaty zleceniobiorca nie może się zrzec.
Mając na uwadze powyższe – zleceniodawca zobligowany jest do posiadania dokumentu potwierdzającego liczbę godzin wykonywania zlecenia przez zleceniobiorcę. Forma takiego dokumentu nie wynika jednak z żadnych przepisów szczególnych, dlatego istnieje dowolność co do jej kształtu.
Najprostszą formą potwierdzenia liczby godzin wykonywania zlecenia może być oświadczenie zleceniobiorcy potwierdzające czas poświęcony na wykonanie zlecenia.
W zasobach naszej strony znajdziecie kalkulator wynagrodzeń dla umów cywilnoprawnych, uwzględniający aktualnie obowiązujące przepisy: