KIM JEST SYGNALISTA?

Sygnalista to osoba zgłaszająca naruszenie prawa. Zgodnie z art. 4 projektu ustawy – sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracę. Ustawa ma zastosowanie również do osób fizycznych, która o naruszeniu prawa uzyskała informację przed nawiązaniem stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług a także pełnienia funkcji w podmiocie prawnym lub na rzecz tego podmiotu.

KATALOG NARUSZEŃ PRAWA

Zgodnie z projektem Ustawy, naruszeniem prawa, które będzie podlegało zgłoszeniu, będzie działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące:

1) prawa pracy;
2) korupcji;
3) zamówień publicznych;
4) usług, produktów i rynków finansowych;
5) przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
6) bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
7) bezpieczeństwa transportu;
8) ochrony środowiska;
9) ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
10) bezpieczeństwa żywności i pasz;
11) zdrowia i dobrostanu zwierząt;
12) zdrowia publicznego;
13) ochrony konsumentów;
14) ochrony prywatności i danych osobowych;
15) bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;
16) interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej;
17) rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych;
18) konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z dziedzinami wskazanymi w pkt 1–17.

OCHRONA SYGNALISTÓW

Na mocy art. 6 Ustawy sygnalista podlega ochronie od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, pod warunkiem że miał uzasadnione podstawy sądzić, że informacja będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że stanowi informację o naruszeniu prawa.

Jakie są podstawowe założenia ochrony sygnalistów?

Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub
groźby zastosowania takich działań. Do działań tych zaliczamy m.in.:

• odmowę nawiązania stosunku pracy
• wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia
• brak zawarcia umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony po rozwiązaniu umowy na okres próbny
• obniżenie wysokości wynagrodzenia
• wstrzymanie awansu lub pominięcie przy awansowaniu
• przeniesienie na niższe stanowisko pracy
• mobbingu, dyskryminacji lub niekorzystnym traktowaniu

PROCEDURA ZGŁOSZEŃ WEWNĘTRZNYCH

Przepisy Ustawy zakładają obowiązek ustalenia wewnętrznej procedury zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Obowiązek ten dotyczy podmiotu prawnego zatrudniającego co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Do liczby tej wlicza się także osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy.

Procedura zgłoszeń powinna określać:

1. wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub osobę w ramach struktury organizacyjnej podmiotu prawnego, lub podmiot zewnętrzny, upoważnione  przez podmiot prawny do przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych;
2. sposoby przekazywania zgłoszeń wewnętrznych przez sygnalistę wraz z jego adresem korespondencyjnym lub adresem poczty elektronicznej, zwanymi dalej „adresem do kontaktu”;
3. bezstronną wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub osobę w ramach struktury organizacyjnej podmiotu prawnego, upoważnione do podejmowania działań następczych, włączając w to weryfikację zgłoszenia wewnętrznego i dalszą komunikację z sygnalistą, w tym występowanie o dodatkowe informacje i przekazywanie sygnaliście informacji zwrotnej; funkcję tę może pełnić wewnętrzna jednostka organizacyjna lub osoba, o których mowa w pkt 1, jeżeli zapewniają bezstronność;
4. tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo;
5. obowiązek potwierdzenia sygnaliście przyjęcia zgłoszenia wewnętrznego w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, chyba że sygnalista nie podał adresu do kontaktu, na który należy przekazać potwierdzenie;
6. obowiązek podjęcia, z zachowaniem należytej staranności, działań następczych przez wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub osobę, o których mowa w pkt 3;
7. maksymalny termin na przekazanie sygnaliście informacji zwrotnej, nieprzekraczający 3 miesięcy od potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia wewnętrznego lub – w przypadku nieprzekazania potwierdzenia, o którym mowa w pkt 5 – 3 miesięcy od upływu 7 dni od dnia dokonania zgłoszenia wewnętrznego, chyba że sygnalista nie podał adresu do kontaktu, na który należy przekazać informację zwrotną;
8. zrozumiałe i łatwo dostępne informacje na temat dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do Rzecznika Praw Obywatelskich albo organów publicznych oraz – w stosownych przypadkach – do instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej.