KOGO DOTYCZY ROZLICZENIE ROCZNE SKŁADKI ZDROWOTNEJ?

Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne zobowiązane są ustalać osoby ubezpieczone, które:

• prowadzą pozarolniczą działalność w formie indywidualnej działalności gospodarczej, działalność w formie spółki: cywilnej, partnerskiej, jawnej nie będącej podatnikiem podatku CIT oraz
• prowadzą działalność gospodarczą w okresie korzystania z „ulgi na start” i uzyskują z tytułu prowadzonej działalności przychody kwalifikowane dla celów podatkowych jako przychody z działalności gospodarczej, które opodatkowują:

– na zasadach ogólnych (skala podatkowa albo podatek liniowy) lub
– ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Tylko w odniesieniu do tych ubezpieczonych zachodzi obowiązek dokonania rozliczenia rocznego składki na ubezpieczenie zdrowotne.

ZASADY USTALANIA ROCZNEJ PODSTAWY SKŁADKI ZDROWOTNEJ

1. PŁATNICY OPODATKOWUJĄCY PRZYCHODY NA ZASADACH OGÓLNYCH

Roczna podstawa ustalana jest za rok składkowy od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego.
Roczną podstawę stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako:

• różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy o PIT, a
• poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT,
• pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Roczna podstawa nie może być niższa niż minimalna podstawa roczna ustalana na podstawie długości okresu podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku, za który dokonywane jest rozliczenie roczne.

Przy ustalaniu rocznego dochodu nie uwzględnia się:

• Przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wyłączenie to obejmuje zarówno przychody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy o PIT, jak i odrębnych przepisów. Wyłączenie to nie obejmuje jednak:
  – przychodów zwolnionych z podatku PIT w ramach ulg: PIT zero na powrót, PIT zero dla rodzin 4+, PIT zero dla pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 152 – 154 ustawy o PIT), które powinny być uwzględnione w kwocie przychodu.
  – przychodów z działalności gospodarczej prowadzonej w specjalnej strefie ekonomicznej oraz przychodów osiągniętych z realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu, o której mowa w ustawie z 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji i uzyskanych na terenie określonym w tej decyzji o wsparciu.
  – Przychodów osiągniętych w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, jak też poniesionych w tym okresie kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT.
  – Przychodów uzyskanych w okresie nie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu (ubezpieczenie w KRUS, wyłączenie polskiego ustawodawstwa).
• Przychodów osiągniętych w miesiącach, w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie art. 82 ust. 8-9a ustawy zdrowotnej. W takich przypadkach dla celów obliczania dochodu nie uwzględnia się także poniesionych w tych miesiącach kosztów uzyskania przychodów oraz opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. 

Zwolnienie z obowiązku opłacania składki zdrowotnej dotyczy:

• osób z prawem do emerytury lub renty, których miesięczne świadczenie nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 82 ust. 8),
• osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności (art. 82 ust. 9),
• osób z prawem do zasiłku macierzyńskiego, którego wysokość nie przekracza kwoty świadczenia rodzicielskiego, tj. 1000 zł (art. 82 ust. 9a).

Szczegóły dotyczące ustalenia podstawy składki zdrowotnej opisane zostały na stronach 4-13 przewodnika ZUS.

2. PŁATNICY STOSUJĄCY RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDENCJONOWANYCH

Roczną podstawę stanowi iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym i kwoty odpowiadającej:

• 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (dalej: przeciętne wynagrodzenie), jeżeli przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły od początku roku 60 tys. zł. Wysokość rocznej podstawy to: 44 791,44 zł (podleganie przez 12 miesięcy)
• 100% przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli przychody z działalności gospodarczej
  przekroczyły 60 tys. zł i nie przekroczyły 300 tys. zł. Wysokość rocznej podstawy to: 74 652,48 zł (podleganie przez 12 miesięcy)
• 180% przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli przychody z działalności gospodarczej
  przekroczyły 300 tys. zł. Wysokość rocznej podstawy to: 134 374,44 zł (podleganie przez 12 miesięcy)

W liczbie miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu nie uwzględnia się miesięcy, w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na podstawie art. 82 ust. 8 – 9b ustawy zdrowotnej.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składki zdrowotnej dotyczy:

• osób z prawem do emerytury lub renty, których miesięczne świadczenie nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 82 ust. 8),
• osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności (art. 82 ust. 9) ,
• osób z prawem do zasiłku macierzyńskiego, którego wysokość nie przekracza kwoty świadczenia rodzicielskiego, tj. 1000 zł (art. 82 ust. 9a),
• osób, które równocześnie pozostają w stosunku pracy, z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie wyższą niż minimalne wynagrodzenie, których przychody z działalności nie przekraczają 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku (art. 82 ust. 9b).

Szczegóły dotyczące ustalenia podstawy składki zdrowotnej opisane zostały na stronach 14-17 przewodnika ZUS.

JAKIE DOKUMENTY NALEŻY ZŁOŻYĆ W CELU ROZLICZENIA ROCZNEGO SKŁĄDKI ZDROWOTNEJ?

Rozliczenie roczne należy wykazać w dokumencie rozliczeniowym za kwiecień 2023 roku:

• ZUS DRA – osoby prowadzące działalność jednoosobową,
• ZUS RCA – osoby opłacające składki za siebie oraz za inne osoby (np. zatrudnionych pracowników, zleceniobiorców).

Odpowiedni druk z rocznym rozliczeniem składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r. należy przekazać do ZUS do 22 maja 2023 r.

ZUS dokonał modyfikacji bloków „Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne”: XII w ZUS DRA i III.F w ZUS RCA. Osoby prowadzące działalność gospodarczą powinny wykazać w nich dane do wyliczenia rocznej składki odrębnie dla każdej z form opodatkowania (skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).

W odniesieniu do skali podatkowej dodane zostało pole dotyczące kwoty należnego podatku za rok, którego dotyczy rozliczenie roczne. Pole to wypełniają wyłącznie osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, które korzystały z możliwości obniżania składki do wysokości zaliczki na podatek za poszczególne miesiące.

Dodane zostały także pola dotyczące informacji o zmianie formy opodatkowania na podstawie przepisów szczególnych, tj. od 1 stycznia albo od 1 lipca 2022 r.

W JAKI SPOSÓB NALEŻY PRZEKAZAĆ ROZLICZENIE NA NOWYCH DOKUMENTACH?

Nowe wersje dokumentów można wypełniać i wysyłać elektronicznie w programie Płatnik lub w aplikacji ePłatnik na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Zaktualizowane programy zostały udostępnione 28.04.2023r.

Wersja papierowa nowych dokumentów jest dostępna w placówkach ZUS. Może z nich skorzystać płatnik składek, który rozlicza składki wyłącznie za siebie albo zgłaszający do ubezpieczeń nie więcej niż 5 ubezpieczonych – jeśli nie korzysta z elektronicznej formy przekazywania dokumentów.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnił kalkulator rozliczenia rocznego składki zdrowotnej n a stronie:

KALKULATOR ROCZNEGO ROZLICZENIA SKŁADKI ZDROWOTNEJ

ZWROT NADPŁATY SKŁADKI ZDROWOTNEJ ZA 2022r.

W sytuacji gdy z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej w wysłanym do ZUS dokumencie RCA/DRA wynika nadpłata po stronie płatnika (tzn. suma składek opłaconych za rok 2022 jest wyższa od składki obliczonej od rocznej jej podstawy) – konieczne jest wysłanie wniosku RZS-R w portalu ZUS PUE.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych samodzielnie wystawia ten wniosek na podstawie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wysłanej na druku RCA/DRA przez przedsiębiorcę.

Wniosek będzie zawierał:

• dane wnioskodawcy: dane identyfikacyjne i adresowe –dane uzupełniane automatycznie,
• informacje o formie opodatkowania oraz rocznym przychodzie/dochodzie z poszczególnych form opodatkowania –dane uzupełniane automatycznie,
• łączną kwotę do zwrotu –dane uzupełniane automatycznie,
• numer rachunku bankowego, który płatnik zgłosił do ZUS –dane uzupełniane automatycznie na podstawie danych zapisanych na koncie płatnika (aktywny rachunek bankowy).

UWAGA:

Jeśli płatnik zgłosił do ZUS więcej niż jeden rachunek bankowy, musi wskazać we wniosku rachunek na który ma być przekazany zwrot.
Jeśli zwrot ma zostać przekazany na inny rachunek niż zapisany na koncie, płatnik musi zgłosić rachunek do ZUS i dopiero zatwierdzić wniosek o zwrot.

ROZWIĄZANIE PROBLEMU Z SYSTEMEM PŁATNIK

Aktualizacja systemu Płatnik z dnia 28.04.2023r. nie została pozbawiona błędu, który uniemożliwia prawidłowe zweryfikowanie kompletów rozliczeniowych w związku z rozliczeniem rocznym składki zdrowotnej.

Rozwiązaniem problemu z „brakiem kompletów rozliczeniowych za rok 2022” (komunikat programu Płatnik) jest anulowanie potwierdzeń w danych ZUS. W tym celu należy:

1. Otworzyć kartotekę płatnika w trybie edycji (Płatnik > Otwórz)
2. Anulować potwierdzenie danych w ZUS (Narzędzia > Anuluj potwierdzenie danych w ZUS)
3. Zaktualizować dane w kartotece płatnika używając certyfikatu kwalifikowanego (Administracja > Aktualizuj komponenty programu i dane płatnika)

Po przeprowadzeniu powyższych operacji, podczas wyliczenia rocznej podstawy składki zdrowotnej Płatnik powinien wykazać sumę składek zdrowotnych wynikających z zadeklarowanych kompletów rozliczeniowych za rok 2022.